زندیه ZANDIYE

زندیان یا زندیه یا دودمان زند نام خاندانی پادشاهی است که میان فروپاشی افشاریان تا برآمدن قاجار به درازای چهل و شش سال در ایران بر سر کار بودند. این سلسله به سردمداری کریم خان زند از ایلات لر ساکن ملایر که از سال ۱۱۶۳ هجری قمری در ایران به قدرت رسید او فردی مدبر و مهربان بود. کریم خان خود را وکیل الرعایا نامید و از لقب (شاه) پرهیز کرد. شیراز را پایتخت خود گردانید و در آبادانی آن کوشش نمود. ارگ، بازار، حمام و مسجد وکیل شیراز از کریمخان زند وکیل الرعایا به یادگار ماندهاست.
کریمخان زند وکیل الرعایا (۱۱۹۳ 1163 ه.ق.): از سوابق زندگی خان زند تا سال 1163ه.ق. که جنگهای خانگی بازماندگان نادر شاه بی کفایتی آنان را برای مملکتداری آشکار ساخت و به تبع آن عرصه را برای ظهور قدرتهای جدید مستعد گردانید، خبری در دست نیست. به دنبال اغتشاشات گسترده و عمومی این ایام خان زند به همراه علی مردان خان بختیاری و ابوالفتح خان بختیاری اتحاد مثلثی تشکیل دادند و کسی را از سوی مادری از تبار صفویان بود را به نام شاهاسماعیل سوم به شاهی برداشتند. ولی چون هیچ یک از آنان خود را از دیگری کمتر نمیشمرد، ناچار به نزاعهای داخلی روی آوردند. سرانجام کریم خان توانست پس از شانزده سال مبارزه دایمی بر تمامی حریفان خود از جمله محمدحسن خان قاجار و آزاد خان افغان غلبه کند و صفحات مرکزی و شمالی و غربی و جنوبی ایران را در اختیار بگیرد. وی به انگلیسها روی خوش نشان نداد و همواره میگفت آنها میخواهند ایران را مانند هندوستان کنند. برادر وی، صادق خان، نیز موفق شد در سال1189 ه.ق. بصره را از حکومت عثمانی منتزع نماید و به این ترتیب، نفاذ اوامر دولت ایران را بر سراسر اروندرود و بحرین و جزایر جنوبی خلیج فارس مسلم گرداند.
قلمرو زندیه در ۱۷۸۲ میلادی
زندیان پس از کریمخان
پس از در گذشت کریم خان زند دگرباره جانشیانان او به جان هم افتادند و با جنگ و نزاعهای مستمر، زمینه تقویت و کسب اقتدار آغا محمد خان و سلسله قاجار را فراهم آوردند. در سال ۱۲۰۹ هجری قمری لطفعلی خان آخرین پادشاه زند پس از رشادتهای بسیار آن به دست آغا محمدخان قاجار معروف به اخته خان کشته شد.
آغامحمدخان با به دست آوردن شهر شیراز دست به کشتار کسانی که از دودمان زند بودند زد، پسران لطفعلی خان را اخته نمود و دستور تجاوز جنسی به زن باردار و دختر لطفعلی خان زند و دیگر زنان این دودمان را داد. وابستگان این خاندان یا به عثمانی گریختند یا در گوشهای در گمنامی زیستند و یا کشته شدند. از میان تبار شاهان این دودمان تنها از پشت علیمراد خان زند فرزندانی به جا ماند که امروزه دنباله آنان در ایران زندگی نمیکنند. دستهای از زندیان نیز که از دوده فرمانروایان این خاندان نبودند تا سالها به پیشه کاروانداری پرداختند.

تفنگ یکی از خانات زند در دوره ابولفتح خان

البته دستگاه دیوانی زند به رهبری مرد زیرکی به نام حاجابراهیمخان کلانتر که به لطفعلی خان خیانت کرده بود یکراست به قاجارها پیوست و به جز تنی چند که به واپسین فرمانروای زند تا دم مرگ وفادار ماندند دیگران رویه ابراهیم خان را پیش گرفتند.
1) کریم خان زند
کریمخان زَند (۱۱۹۳ – ۱۱۶۳ ه.ق) (حکمرانی: ۱۱۷۹ - ۱۱۹۳ ه.ق) که خود را وکیل الرعایا میخواند و نه پادشاه، یک ایلیاتی بانفوذ لر و از شاخه ی لر کوچک منتسب بهلر فیلی بود که به فرمانروایی ایران رسید و بنیانگذار پادشاهی زندیان شد.
کریمخان توانست پس از فروپاشی حکومت نادرشاه افشار، تمام بخشهای مرکزی، شمالی، غربی و جنوبی ایران را تحت حکومت خود درآورد. همچنین برادر وی، صادق خان، نیز موفق شد در سال ۱۱۸۹ ه.ق. بصره را از امپراتوری عثمانی جدا کرده و به ایران پیوست نماید و از این طریق، نفوذ ایران را بر سراسر اروندرود، بحرین و جزایر جنوبی خلیج فارس مسلم گرداند.
کریمخان زند
پست های کریمخان زند
ایل خان
سرلشکر
وکیل الرعایا

سیاست داخلی
او را نیکوترین فرمانروا پس از حمله عربها به ایران دانستهاند. کریمخان از ایل لک زند همدان بود. پدرش «ایناق خان» نام داشت و رئیس ایل بود. کریم خان در آغاز یکی از سربازان سپاه نادرشاه افشار بود که پس از مرگ نادر به ایلش پیوست. کم کم با سود بردن از جو به هم ریخته پس از مرگ نادر کریمخان نیرویی به هم زد و پس از چندی با دو خان بختیاری به نامهای ابوالفتح خان و علیمردان خان ائتلافی فراهم ساخت و کسی را که از سوی مادری از خاندان صفوی میدانستند، به نام ابوتراب میرزا را به شاهی برگزیدند. در این اتحاد علیمردان خان نایبالسلطنه بود و ابوالفتح خان حاکم اصفهان و کریمخان نیز سردسته سپاه بود. اما چندی که گذشت علیمردان خان، ابوالفتحخان را کشت و بر دیگر همراهش کریمخان هم شورید ولی سرانجام پیروزی با کریمخان بود. چندی هم با محمد حسن خان قاجار دیگر مدعی پادشاهی ایران درگیر بود که سرانجام سربازانش محمد حسن خان را در حالی که رو به گریز بود کشتند. او بازمانده افغانهای شورشی را نیز یا تار و مار کرد و یا آرام نمود. سر انجام با لقب وکیل الرعایا (نماینده مردم) در ۱۷۵۰[۱] به فرمانروایی بخش بزرگی از ایران به جز خراسان رسید که آن را به احترام نادرشاه در دست نوه او شاهرخشاه باقی گذاشت.
کریمخان لکی بیسواد اما هوشمند و باتدبیر بود و به آرامش و رفاه مردم اهمیت میداد و به دانشمندان ارج میگذاشت. وی کارخانههای چینیسازی و شیشهگری در ایران احداث کرد. صنایع و بازرگانی در دوره وی رونق فراوان یافت. با این وجود غربیان وی را «پادشاهی بزرگ» نمیدانستند چرا که در دورهٔ زمامداری او بهایشان امتیازی داده نشد؛ البته او خود نیز چنین ادعایی نداشت و خود را وکیل الرعایا میخواند. کریمخان با توجه به پیشهاش که سرپرستی ایل بود از نزدیک با مشکلات مردم آشنا بود و سپس سپاهیگری آن هم در ارتش نادری، که درگیر جنگهای پیاپی بود به او نشان داد که بار جنگ های پیاپی به دوش خراج مردم است؛ پس، بیشتر آرامش و درگیر نکردن کشور در درگیریها را میپسندید تا مبادا آشوب و یا جنگی به کشور و مردم آسیب برساند.

جنگ خارجی
تنها جنگ دوران فرمانروایی کریمخان، جنگ بصره و ستاندن این شهر از عثمانیان بود. او در این جنگ به دلیل بدرفتاریها و اخاذی از بازرگانان ایرانی توسط حاکم بصره درگیر شد. در زمان او بندر بوشهر مرکز تجارت و داد و ستد شد. کریم خان از انگلیسیها دل خوشی نداشت و همیشه میگفت که انگلیسیها میخواهند ایران را مانند هند کنند؛ بنابراین با دیگر کشورهای اروپایی نظیر فرانسه و هلند به امور بازرگانی میپرداخت.

سرکوبی شورشها
در زمان کریمخان چند آشوب کوچک از جمله طغیان میرمهنا دزددریایی معروف خلیج فارس و شورش حسینقلی خان جهانسوز رخ داد اما در کل در زمان او مردم ایران روی آرامش دیدند.
پایتخت کریمخانی
کریمخان زند شهر شیراز را پایتخت خود ساخت و بناهای بسیار زیبایی از خود در این شهر به یادگار گذاشت که از آن جمله میتوان به حمام وکیل، بازار وکیل، ارگ کریمخان و مسجد وکیل اشاره کرد.
مرگ کریمخان و نسل اوکریمخان در ۱۱۹۳ هجری قمری (۱۷۹۹ میلادی) درگذشت. فرزندان او هفت تن، چهار پسر و سه دختر بودند. پس از مرگش بزرگترین پسرش ابوالفتحخان به فرمانروایی رسید.

پایه گذار دودمان زند، کریم خان فرزند ایناق خان، ریئس ایل زند بود که در روستای پری از بخشهای ملایر زندگی می کردند و به گویش لری سخن می گفتند، در میان فرزندان ایناق خان، کریم خان، مردی شمشیر زن، دلیر، خردمند و دانا شناخته شده بود و او را «توشمال» به معنی بزرگتر و کدخدا می نامیدند. در دوران صفویه و افشار ایل زند گاه به عثمانیها و زمانی به افغانها می تاختند و دارائی آنها را به یغما می بردند و با این کار بر آن بودند که دشمنان را از ایران برهانند. آنان با ترفند های سیاسی ویژه که آمیخته با ساده دلی و پاکی بود.
. همسایگان که چشم به خاک ایران داشتند از کشور رانده و هرگز فرمانبردار آنها نشدند. در این راستا دکتر نوائی می نویسد:
« این طایفه به هیچ قدرتی سر فرود نیاورد، نه خراجگزار افاغنه شد، ، نه خدمتگزار عثمانیان، بلکه با روش جنگ و گریز به اصطلاح آن زمان «قزاقی» دائماً مزاحم اردوی عثمانیها بودند.»1
در زمان نادر شاه، این ایل به خراسان کوچ داده شد و در «دره گز» جایگزین شدند.نادر تنی چند از دلاوران ایل که کریم خان یکی از آنها بود به سپاهیان خود افزود. کریم خان از خود دلیری و دلاوری نشان داد تا آنجا که به سرداری سپاه ابراهیم خان برادر زاده نادر برگزیده شد. پس از کشته شدن نادر، برگ نوینی در تاریخ زندگی ایل زند باز شد و آنها از تبعید گاه خود به دیار کهن «پری» بازگشتند.
کریم خان پس از جنگ و ستیز با رقیبان خود که بیشتر از سران بختیاری بودند، در سال 1179 هجری برابر با 1759 پس از زایش مسیح، وارد شیراز شد، آنجا را پایتخت قرار داد و به شاهی رسید. او تا پایان زندگیش هرگز پانیام شاه و سلطان را نپذیرفت و خود را وکیل الرعایا خواند زیرا به این باور بود که وکیل مردم ایران است.«  به راستی عنوان جالبی بود. نه پیش از او کسی از این عنوان پرشکوه استفاده کرده بود نه پس از او. پس پاسخ را در شخصیت و مشرب خود او باید جستجو کرد. این عنوانی بود که او از سر عقل و درایت به آن قناعت ورزیده بود.»2

ساختار فرمانروائی کریم خان پس از ساسانیان و دستیابی عرب به ایران بنیانی ایرانی نژاد داشت. پس از فروپاشی آل بویه آنانکه در خاک ایران حکمرانی کردند، یا ترک و یا مغول بودند. او نخستین ایرانی پس از ترک و مغول بو دکه در سراسر ایران فرمانروائی کرد. خان پاک دل و بی پیرایه زند، امانه بی سیاست و ناتوان در کشور داری، توانست آرامشی را که زمانها مردم ایران آرزومند آن بودند، برایشان ارمغان آورد. مردم توانستند پس از مدتها جنگ و تنگدستی و بیماری که در دوران نادر و جانشینان او ایران را فرا گرفته بود، در آسایش، با نشاط و شادی زندگی کنند. کریم خان 14 سال پایان عمر را چنان پی ریزی کرد که خود و مردم ایران آسوده و شاد بودند.
در ایامش ایران طرب خانه بود
ز عهدش غم غصه بیگانه بود

مسجد وکیل در شهر شیراز یادگار کریم خان زند
2) ابوالفتح خان زند
ابوالفتحخان زند سومین پادشاه دودمان زند ایران بود.
پادشاهی ابوالفتحخان در سال ۱۱۵۸ خورشیدی و فقط در حدود ۷۰ روز بود.
ابوالفتحخان فرزند کریمخان زند و جانشین زکیخان بود.
3) صادق خان زند
صادق خان برادر تنی کریم خان زند و پدر بزرگ لطفعلی خان زند بود.وی که مردی دلاور بود پس از مرگ کریم خان و در جنگ قدرت میان خاندان زند در آغاز نابینا و چندی بعد کشته شد.
4) علیمرادخان زند
5) شیخویسخان زند
6)جعفرخان زند
جعفر خان پسر صادق خان زند بود و پدر لطفعلی خان زند.او چندی فرمانروی بخشهایی از ایران مرکزی و جنوبی را در دست داشت و سرانجام در جنگ قدرت میان دودمان زند در شیراز و در حالی که بر تخت بیماری بود کشته شد.او را با وجود توانایی جنگی اش ترسو خوانده اند.وی واپسین فرمانروای زند پیش از پسرش بود.
7) صیدمرادخان زند
صِیدمُرادخان زند هفتمین پادشاه دودمان زند ایران بود.
صیدمرادخان زند که از ۱۱۶۷ تا ۱۱۶۸ خورشیدی (۱ سال) پادشاهی کرد جانشین جعفرخان زند بود.
صیدمرادخان زند فرزند خدامرادخان بود.
8) لطفعلیخان زند
لُطفعَلی خان زند (۱۱۴۸-۱۱۷۳ خورشیدی) واپسین فرمانروای زند بود که میان سالهای ۱۱۶۸ تا ۱۱۷۳ خورشیدی (۱۲۰۳ تا ۱۲۰۹ قمری) بر سر پادشاهی با هماورد نیرومندش آقا محمدخان قاجار به نبرد پرداخت و سرانجام از او شکست خورد و با مرگ او پرونده دودمان زند نیز بسته شد. طایفه زند یکی از طوایف قوم لر میباشد.
وی پسر جعفر خان زند و نوه صادق خان زند برادر بنیادگذار فرمانروایی زندیان؛کریمخان زند وکیل الرعایا بود. وی دارای ویژگیهای برجسته بسیاری چون خوشسیمایی، دلاوری، نیرومندی و هوش سرشار بود. وی از ادب و شعر هم بیبهره نبود.شعر زیر را که در تاریخ ایران بسیار نامور میباشد وی درباره شکستهایش از اقامحمد خان سرودهاست:

یا رب ستدی جهانی از همچو منی دادی به مخنثی، نه مردی نه زنی از گردش روزگار معلومم شد پیش تو چه دفزنی چه شمشیرزنی
لطفعلی خان زند
نبرد بر سر قدرت
هنگامی که جعفرخان پدرش در شیراز ترور شد وی در بوشهر سرگرم سر و سامان دادن به وضعیت آن سامان بود که خبر مرگ پدر را شنید. وی که در این هنگان تنها هژده یا نوزده سال داشت با سیصد تن سپاهی دشتستانی خود را به شیراز رساند و بر کودتاگران پیروز شد و کنترل اوضاع را به دست گرفت. در این هنگام با آقامحمدخان قاجار رو به رو شد که بر بخشهای شمالی و مرکزی کشور چیره شده بود، با وی به نبرد پرداخت و در آغاز به کامیابیهایی هم رسید ولی هنگامی که در یکی از لشگرکشیها با سپاهش از شیراز بیرون رفته بود با خیانت حاج ابراهیم کلانتر روبه رو شد.وی دروازههای شیراز را بست و شاه جوان را به شهر راه نداد.
آوارگی، به دست آوردن کرمان، و دستگیری
سپاهیان نخست به دشتستان و سپس به بندر ریگ رفت.امیرعلی خان حیات داوودی فرمانروای ریگ وی را به گرمی پذیرفت و در اندازه توان نیروهایی بدو داد.او شکستهایی به سپاهیان قاجار وارد ساخت و سرانجام در دشت زرقان میان تخت جمشید و شیراز اردو زد.شهریار زند بعلت نیروهای کم دست به جنگ پارتیزانی زد.در این هنگام خود آقامحمدخان با سپاهی چهل هزار نفری به سوی فارس رهسپار شد. لطفعلی خان با سه هزار تن در جایی به نام شهرک میان راه شیراز-اصفهان و در ۱۴ فرسنگی شیراز به پیشباز سپاه قاجار رفت ولی چون شمار سپاهیان دوسوی نبرد با هم برابر نبود لطفعلی خان رو به شبیخونهای پیدرپی آورد و اینگونه ماهها سپاه قاجار را کلافه نمود.به ناچار با صد تن از یارانش از راه بیابان به طبس رفت، در میان راه چند تن از یارانش از زور تشنگی جان دادند، فرمانروای آن سامان دویست تن سرباز زیر فرمان او گذارد.وی با این شمار از سپاهیان که داشت پس از چندی ابرقو را گرفت.در آنجا به گسترش سپاهش پرداخت تا آنکه نیروهایش را به ۱۵۰۰ تن رساند، پس دارابجرد و نیریز را نیز به دست آورد و سپاهیانی را که قاجارها از شیراز برای جنگ با او فرستاده بودند را نیز شکست داد.در این هنگام بزرگان نرماشیر بدو پیوستند و او سرانجام توانست بر شهر کرمان چیره گردد. کرمانیان او را پذیرفتند و از او پشتیبانی کردند.او در کرمان به نام خود سکه زد و آن شهر را مرکز پادشاهی کوچکش قرار داد.آقامحمد خان با لشکرش کرمان را محاصره کرد، محاصره چهار ماه دنباله داشت و در شهر قحطی آمد. سرانجام لشکر قاجار به درون شهر ریخت. خان زند از میان سپاه قاجار گذشت و توانست به یاری اسبش غران خود را تندرست از میدان برهاند و به سوی ارگ بم رفت و بیست و چهار ساعت پس از آن به بم رسید. از بم به سوی طبس رفت. فرمانروای طبس امیرحسن خان به پیشبازش رفت و او را نکو داشت ولی بدو پیشنهاد کرد که به تیمورشاه درانی فرمانروای قندهار پناهنده شود. در همین زمان بزرگان نرماشیر برایش پیامی فرستادند که در جنگ با قاجارها از او پشتیبانی خواهند نمود. شاه زند به بم رفت و حاکم بم نیز وی را به نیکی پذیرفت ولی ازآنجا که میپنداشت برادرش که از لشکریان زند بود به دست سپاه قاجار افتادهاست به مهمان خویش خیانت کرد و وی را به قاجارها سپرد. از دیگرسو خان قاجار پاداشی را برای تحویل دادن مرده یا زنده او تعیین کرد که فرمانروای بم با تحویل او به قاجارها آن را به دست آورد. البته لطفعلی خان به آسانی دستگیر نشد و تنها زمانی تسلیم شد که اسب نامدارش غران از پای درآمد.
لطفعلی خان در برابر خان قاجار

وی را در حالیکه در نبرد با دشمنان زخمهای سختی را بر بازو و پیشانی برداشته بود به کرمان نزد خان قاجار بردند. او که خون بسیاری را از دست داده بود با همان حال نزار در برابر آقامحمد خان ایستاد و بدو سلام ندادو بدو تعظیم نکرد.آقامحمد خان نیز دستور داد که اصطبلبانانش وی را مورد تجاوز جنسی قرار دهند. فردای آن روز وی را باز به پیش خان قاجار آوردند در حالیکه دیگر هوشی در تن نداشت و آب هم بدو نداده بودند و وی را بر روی زمین میکشیدند.به گزارش تاریخنویسان خان قاجار با نیشخند بدو گفت که: «هان لطفعلی خان! هنوز هم غرور داری؟» واپسین شاه زند که دیگر توان سخن گفتند نداشت تنها سرش را بالا برد و با پلنگ دیدگان بدو نگریستو گفت:«من از تو نمیترسم ای اخته فرومایه».این ایستادگی خان قاجار را به خشم آورد و دستور نابینا کردن او را داد.برخی نیز نوشتهاند که او با دستهای خود چشمهای وی را از کاسه بیرون کشید که دور از واقعیت میباشد.
مرگ
لطفعلی خان را آقامحمد خان به تهران برد و پس از چندی دستور کشتنش را داد.مرگ وی را به روش خفه کردن نوشتهاند.پیکرش را در امامزاده زید در بازار قدیمی تهران به خاک سپردند.
رفتار آقامحمدخان با بازماندگان واپسین شاه زند
هنگامی که لطفعلی خان از فارس دور شد آقامحمد خان در ذیحجه۱۲۰۸ در شیراز بر تخت پادشاهی زندیان نشست و نخستین دستوری که داد ویران کردن برج و باروی شیراز بود که یادگار کریم خان بود.فتحعلیخان صبا شاعر دوره زندیان و قاجار در اندوه ویران کردن این باروی شکوهمند چنین سرود:

گردون به زمانه خاک غم ریخت، دریغ با شهد طرب زهر غم آمیخت، دریغ از کینهٔ دور فلک جورسرشت شیرازهٔ شیراز ز هم ریخت، دریغ دستور دیگرش بیرون کشیدن استخوانهای کریم خان زند، بنیادگذار پادشاهی زندیان از آرامگاهش بود، وی استخوانهای نخستین زند را به تهران برد و دستور داد که در زیر پلههای کاخش جایی که همیشه از آن گذر میکرد خاک کنند تا همیشه بر آن پای نهد.این استخوانها تا پادشاهی رضاشاه پهلوی در همانجا ماند تا در زمان پادشاهی او استخوانها را با احترام بسیار از خاک بیرون آوردند و در جایی دیگر به خاک سپردند.
سپس دستور بازداشت و زورگیری داراییهای زندیان و وابستگان آنها را داد و آنگاه شاهزادگان و شاهدختان زندی را با خواری بسیار یکجا گرد آورده و به سوی استرآباد کوچاند.چنین مینماید که سرنوشت شومی بر آنها رفتهاست، از سرنوشت شاهدخت همسر لطفعلی خان زتدو پسران شهریار زند فتحالله خان و خسرومیرزا به دلیل سانسور دستگاه قاجار آگاهی درستی نداریم.
آقامحمد خان همچنین مردم کرمان را نیز به گناه یاری دادن به لطفعلی خان جزای سختی داد، به فرمان او تمامی مردان کور و به نوامیس تجاوز و اموال غارت گردید.
لطفعلی خان در فرهنگ توده
از آنجا که وی دارای ویژگیهای همهپسندی چون زیبایی، دلاوری، تسلیم ناپذیری و ایستادگی بیش از اندازه داشت و با دغاکاریها و بداقبالی و ناکامی و سرانجام شکنجه ددمنشانه و مرگ رودر رو شده بود در نزد مردم به شخصیتی افسانهای همچون چهرههای شاهنامهای تبدیل شدهاست.برای او تصنیفهایی سروده شدهاست که در دل مردم زنده مانده و جهانگردان نیز حتی از آنها یاد کردهاند.بخشی از یکی از این تصنیفها را که در میان کرمانیان ساخته شده و مردم سالها آن را میخواندند در زیر میآید:

هر دم صدای نی میاد آواز پی در پی میاد لطفعلی خانَم کی میاد؟ روح و روانم کی میاد؟ امروزه نام لطفعلی خان در برخی شهرها بر خیابانهایی نهاده شدهاست، به ویژه در شیراز خیابانی به نام او نامگذاری شدهاست.
لطفعلی خان زند
غران
غران نام اسب نامدار لطفعلی خان بود(بعلت رنگ سیاه اسب). نژاداین اسب نامشخص است که بارها جان ارباب خود را در نبردهای گوناگون رهانیده بود. این اسب تند و تیز سیاه رنگ بود و بر پیشانیش لکهای سپید به مانند یک ستاره داشت. گریز لطفعلی خان از میان سپاه قاجارها در رویداد تاختن بر کرمان تنها با یاری غران شدنی گردید و چنانکه پیشتر گفته شد او فاصله میان کرمان تا بم را در بیست و چهار ساعت پیمود. سرانجام هنگامی که در بم لطفعلی خان بر اسبش نشست تا از مهلکه بگریزد دشمنان پاهای پشت این اسب را بریدند، حیوان به زانو میافتد ولی سوارش که از سرنوشتش آگاه نبود او را هی کرد، اسب روی پای بریدهاش میایستد ولی از درد تاب نمیآورد و به زمین میافتد.دیدن صحنه قطع شدن پاهای غران شاه جوان را متاثر کرد.
لطفعلی خان و میرزا مهدی لشکرنویس
آن مرد میرزا مهدی لشگر نویس نام داشت.وی پیش از لطفعلی خان در دستگاه پدرش جعفرخان کار میکرد که به دلیل جرمی جعفرخان دستور بریدن گوشهای او را داده بود. وی نیز هنگامی که جعفر خان ترور شد گوشهای سر بیجان ارباب پیشین خویش را برید. پس از پیروزی آغازین لطفعلی خان بر کشندگان پدر میرزا مهدی بریدن گوش را انکار کرد و حاج ابراهیم نیز برای بخشش او پادرمیانی کرد، لطفعلی خان نیز وی را بخشید و حتا برای وی پیشهای و خلعتی هم در نظر گرفت.ولی در روزی که قرار بود خلعت را به او بدهد به آتشبیاری مادرش میرزا مهدی را زندهزنده در آتش انداخت و زیر قول خود زد و حاجی را نیز از خود رنجاند.
حاج ابراهیم کلانتر
بزرگترین لغزش لطفعلی خان اعتمادش به حاجی ابراهیم بود چه که همانگونه که دیدیم این مرد به شاه جوان خیانت کرد و دروازه شیراز را به روی او بست و خانواده و زن و بچه و داراییهای وی را دودستی به خان قاجار سپرد.حاج ابراهیم دارای نفوذ بسیار بود و خویشانش در جاهای گوناگون ایران از تهران تا اصفهان بر سر کارهای مهم بودند.وی از آغاز کار به نامهنگاری با قاجارها پرداخته بود و داستان میرزامهدی نیز وی را رنجاند و یکسره به دشمن زندیان پیوست.
لشکرکشی به کرمان
آقامحمد خان برای آرام کردن آذربایجانبه آن نقطه رفت، لطفعلی خان به سوی کرمان لشکر کشید، این لشکرکشی نافرجام به فرسوده شدن سپاهش انجامید و در تازشهای آینده قاجارها برایش گران تمام شد.

آیا میدانستید 10

آیا می دانید که ... نهنگ قاتل (اورکا) برخلاف اسمش در واقع نوعی دلفین است.
آیا می دانید که ... بزرگ ترین پستانداران روی خشکی ها فیل ها هستند.
آیا می دانید که ... بزرگ ترین اقیانوس روی زمین، اقیانوس آرام است.
آیا می دانید که ... برخلاف انسان ها، گاوها و اسب ها ایستاده می خوابند.

 

----------------------------------------

آیا می دانید که ... قطر نیلوفرهای آبی غول پیکر آمازون می تواند به بیش از 6 پا (حدود 183 سانتی متر) برسد.
آیا می دانید که ... بزرگ ترین گل تک روی زمین در گیاهی به نام زنبق بدبو می روید. قطر گل های این گیاه به بیش از 1 متر (3 فوت) می رسد و وزنشان حدود 10 کیلوگرم است.

 

آیا می دانید که ... حدود 75 درصد از آتشفشان های روی زمین در حلقه آتش اقیانوس آرام قرار دارند، یعنی منطقه ای اطراف اقیانوس آرام جایی که در آن صفحات تکتونیکی با هم برخورد می کنند.
آیا می دانید که ... گیاهان روی سطح زمین حدود 400 میلیون سال است که وجود دارند.

----------------------------------------
آیا می دانید که ... زمانی که حشره ای موهای یک ونوس مگس خوار را لمس می کند، باعث می شود گیاه بسته شود و قربانیش را قبل از کشتن و حل کردن آن در اسید به دام بیندازد.
آیا می دانید که ... هر چند خرس های قطبی خز کرکی سفید و نرمی دارند، اما در واقع پوست آنها سیاه است.

آیا می دانید که ... شیرهای ماده در مقایسه با شیر های نر شکارچیان بهتری هستند و بیشتر شکارشان را برای غرور و فخرفروشی انجام می دهند.

 

آیا می دانید که ... حدود سه چهارم افزایش سطح دی کسید کربن به فعالیت های انسانی در طول 20 سال گذشته و سوزاندن سوخت های فسیلی بر می گردد. دلیل یک چهارم باقی مانده به طور عمده انجام تغییراتی مانند جنگل زدایی برای استفاده از زمین است.

آیا می دانید که ... چارلز داروین، طبیعت شناس انگلیسی که در سال 1809 متولد شد، ایده انتخاب طبیعی را مطرح کرد و نحوه تفکر ما درباره تکامل را تغییر داد

آیا می دانستید

آیا میدانستید که اگر همه یخهای قطب جنوب آب شود بر سطح آب اقیانوسها هفتاد متر اضافه می شود و در این صورت یک چهارم خشکی های کره زمین زیر آب می رود ؟

 

آیا میدانستید که خرگوش و طوطی تنها حیواناتی هستند که میتوانند بدون برگشتن اشیاء پشت سر خود را ببینند ؟

 

آیا میدانستید که بزرگترین مدرسه دنیا در شهر مونتسوری هندوستان با تعداد بیست و شش هزار و سیصد و دوازده دانش آموز می باشد ؟

 

آیا میدانستید که چشم انسان حدود ۱۳۵ میلیون سلول بینایی دارد ؟

 

آیا میدانستید که یک بطری ۲ لیتری پپسی حاوی ۹۰ قاشق غذاخوری شکر می باشد ؟

 

آیا میدانستید که انسان‌های راست دست به طور میانگین 9 سال بیش از چپ دست‌ها عمر می‌کنند ؟

 

آیا میدانستید که مزه سیب، پیاز و سیب زمینی یکی ست و بخاطر بوی آنهاست که طعم متفاوتی دارند ؟

 

آیا میدانستید که دارچین بسیار کشنده است اگر به صورت وریدی به انسان تزریق شود باعث مرگ میشود ؟

 

آیا میدانستید که در شیلی منطقه ای صحرایی وجود دارد که هزاران سال است در آن باران نباریده است ؟

 

آیا میدانستید که هر 50 ثانیه یک نفر در دنیا به بیماری ایدز مبتلا می شود ؟

 

آیا میدانستید که وزن اسکلت انسان بالغ بر سیزده تا پانزده کیلوگرم است ؟

 

آیا میدانستید که خرس قطبی هنگامی که روی دو پا می‌ایستد حدود سه متر است ؟

 

 

آیا میدانستید که زرافه می تواند با زبانش گوشهایش را تمیز کند ؟

 

آیا میدانستید که ایران زمان پهلوی دارای ورزیده ترین خلبانان دنیا بود و تیم اکرو جت نیرو هوایی ایران حرف اول را در دنیا میزد ؟

 

آیا میدانستید که کبد تنها عضو داخلی بدن است که اگر با عمل جراحی قسمتی از آن برداشته شود دوباره رشد می کند ؟

 

آیا میدانستید که میزان انرژی که خورشید در یک ثانیه تولید می کند، برای تولید برق مورد نیاز تمام کشورهای جهان به مدت یک میلیون سال کافی است ؟

 

آیا میدانستید که هر عنکبوت تار ویژه خود را دارد و هیچ گاه تارهای آنها به هم شبیه نیستند ؟

 

آیا میدانستید که اگر در یک سال هیچ یک از نسلهای یک جفت مگس نر و ماده از بین نروند، حجم مگسهای متولد شده با حجم کره زمین برابر می شود ؟

 

آیا میدانستید که رودی در کامبوج شش ماه سال از شمال به جنوب و شش ماه دیگر سال از جنوب به شمال جریان دارد ؟

 

آیا میدانستید که سریع ترین عضله بدن انسان زبان است ؟

 

آیا میدانستید که بدن انسان پنجاه هزار کیلومتر رشته عصبی دارد؟

 

آیا میدانستید که موشهای صحرایی چنان سریع تکثیر پیدا می کنند، که در عرض هجده ماه دو موش صحرایی قادرند یک میلیون فرزند داشته باشند ؟

 

آیا میدانستید که روباهها همه چیز را خاکستری می بینند ؟

 

آیا میدانستید که اسبها در مقابل گاز اشک آور مصون اند ؟

 

آیا میدانستید که زرافه ایستاده وضع حمل می‌کند و نوزادش از فاصله 180 سانتی متری به زمین می افتد ؟

 

آیا میدانستید که 1300 کره زمین در سیاره مشتری جای می گیرد ؟

 

آیا میدانستید که اولین تمبر جهان در سال 1840 در انگلستان به چاپ رسید ؟

 

آیا میدانستید که اولین اتوموبیل را مظفرالدین شاه قاجار وارد ایران کرد ؟

 

آیا میدانستید که قدرت بینایی جغد 82 برابر قدرت دید انسان است ؟

 

آیا میدانستید که خفاش ها 19 ساعت و شیر ها 17 ساعت در روز می خوابند ؟

 

آیا میدانستید که در زبان عربی،راى کلمه شمشیر ، هشتصد و پنجاه واژه مختلف وجود دارد ؟

 

آیا میدانستید که عسل تنها غذایی است که فاسد نمی شود ؟

 

آیا میدانستید که بلند قدترین مرد جهان جان پل آونوو، دو متر و چهل و نه سانتیمتر قد دارد ؟

 

آیا میدانستید که پول از کاغذ درست نشده بلکه از کتان ساخته شده ؟

 

آیا میدانستید که روزانه بطور متوسط 12 نوزاد به پدر و مادر اشتباهی تحویل داده می شوند ؟

 

آیا میدانستید که شکلات بر روی سیستم عصبی سگ تاثیر مخربی می گذارد، بوسیله چند اونس شکلات براحتی می توان سگ متوسطی را از پای درآورد ؟

 

آیا میدانستید که اغلب، روژ خانمها از پولک ماهی درست شده اند ؟

 

آیا میدانستید که که طولانی ترین دوره بیهوشی در تاریخ پزشکی مربوط به "الن اسپوریتو" یک دختر هفت ساله امریکایی است؟ او پس از عمل جراحی آپاندیس در سال 1942 میلادی به حالت اغماء رفت و پانزده سال بعد به هوش آمد ؟

 

آیا میدانستید که یک لامپ در یک ایستگاه آتش‌نشانی ایالت کالیفرنیای آمریکا وجود دارد که بیش از 100 سال عمر دارد و در طول این مدت روشن است ؟ این لامپ در طول این مدت طولانی به ‌طور 24 ساعته و هفت روز هفته روشن مانده است. این لامپ برق به قدرت چهار وات از سال 1901، در ایستگاه آتش‌نشانی ناحیه لایومور به ‌طور دائم روشن بوده و اکنون 108 سال از آن زمان می‌گذرد. فرضیه‌های زیادی در مورد طول عمر این لامپ 100 ساله که اکنون شهرت زیادی در کالیفرنیا به ‌دست آورده مطرح شده است. کارکنان بازنشسته این ایستگاه آتش‌نشانی عقیده دارند این لامپ که توسط شرکت شلبی الکتریک‌کو ساخته شده از یک کیفیت عالی برخوردار بوده و به‌ خوبی وکیوم شده است .

گرفته شده از سایت خوب beytoote.com

 

ظهر ها بخوابید تا باهوش تر شوید

تحقیقات جدید نشان می دهد برای این که بعدازظهرها یادگیری شما بهتر کار کند، ظهرها بخوابید.

 

 

به نقل از webmd، به گفته محققان دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، افرادی ‌که ظهرها چرت کوتاهی می زنند، نسبت به افرادی‌که ظهرها نمی خوابند، در آزمون ها بهتر عمل می کنند. توانایی ذهن در یادگیری اطلاعات در طول روز یکسان نیست. با پیش رفتن روز، منطقه ای از ذهن که مأمور ذخیره اطلاعات است، مسدود می شود.

 

خوابیدن ظهرگاهی، در زمانی‌ که توانایی ذهن در یادگیری کاهش می یابد ممکن است ذخیره حافظه ذهن را پاک کرده و فضایی برای ذخیره اطلاعات جدید فراهم می کند.

 

به گفته محققان خوابیدن پیش از یادگیری اهمیت زیادی دارد، همان طوری که خوابیدن پس از یادگیری به طبقه بندی شدن مطالب یادگرفته شده کمک می کند.

 

در واقع خوابیدن پیش از یادگیری مطالب به پاک شدن حافظه کوتاه مدت و انتقال مطالب یادگرفته شده به حافظه بلند مدت کمک کرده و اجازه ورود اطلاعات بیشتری را می دهد.

http://www.beytoote.com        

ضرر های نوشابه

---

1- نوشابه عامل افزایش فشار خون است

فشار خون بالا یک عامل خطرزا برای بیماری قلب و عروق است. خطر حمله قلبی یا سکته مغزی برای کسی که میزان فشار خون او 5/13 بر 5/8 است دو برابر کسی است که فشار خون او 5/11 بر 5/7 است.

بررسی‌ های محققان انگلیسی و آمریکایی نشان می ‌دهد به ازای هر قوطی نوشابه شکردار که در روز مصرف شده باشد، فشار خون به ‌طور منظم بالاتر می ‌رود.

داده ‌های مربوط به بیش از 2هزار و 500 نفر نشان می ‌دهد که نوشیدن بیش از 355 میلی لیتر آب میوه ی شکردار یا نوشابه ی گازدار در روز می ‌تواند توازن فشارخون را به هم بزند.

دانشمندان معتقدند که شکر زیاد در خون باعث به هم خوردن حالت عادی رگ‌ ها و میزان نمک در بدن می‌ شود. نوشیدنی ‌های رژیمی که با شیرین کننده‌ های مصنوعی شیرین شده باشند، چنین خطری را ندارند. مالکان صنعت نوشابه ‌سازی می‌ گویند که محصولات آن ها در صورتی که به اندازه مصرف شوند، خطری ندارند. انجمن قلب آمریکا می‌ گوید که نباید هفته ‌ای بیش از 3 قوطی 355 میلی لیتری نوشابه مصرف کرد.

در این مطالعه در 4 مورد از داوطلبان 40 تا 59 ساله از انگلیس و آمریکا خواسته شد تا آن چه را در 24 ساعت قبل نوشیده بودند، ثبت کنند. همچنین نمونه ادرار آن ها گرفته و فشارخون شان اندازه‌ گیری شد. به ازای مصرف هر یک قوطی اضافه نوشابه شکردار در روز، فشار بیشینه داوطلبان 6/1 میلی متر جیوه و فشار کمینه آن ها 8 دهم میلی‌ متر جیوه بیشتر بود.

در مجموع به‌ نظر می ‌رسید کسانی که مقدار زیادی نوشیدنی ‌های شیرین شده با شکر مصرف می‌ کردند، رژیم‌ های غذایی بدتری داشتند و احتمال اضافه وزن آن ها بیشتر بود. اما صرف ‌نظر از این مسئله، ارتباط آن با فشار خون حتی پس از احتساب عواملی مثل وزن و قد، قابل توجه بود.

 

2- نوشابه هضم غذا را با مشکل مواجه می ‌کند

دکتر فریده شیشه‌ بر در این باره می گوید: تقریبا همه مواد و ترکیبات موجود در نوشابه مضر هستند و هیچ ماده مفیدی در آن وجود ندارد. نوشابه‌ های بی ‌رنگ هم اگر چه فاقد رنگ‌ های شیمیایی هستند، مضرات زیادی دارند و مصرف آن ها توصیه نمی ‌شود. وی با بیان این که مصرف نوشابه با هدف هضم غذا و یا به عنوان نوشیدنی همراه غذا به هیچ وجه توصیه نمی ‌شود، افزود: دستگاه گوارش بدن برای هضم غذا نیازی به نوشابه ندارد و نباید با هدف تسریع هضم غذا نوشابه مصرف کرد. برخی افراد هم نوشابه را به عنوان یک نوشیدنی و برای خنک شدن بدن مصرف می‌ کنند که به این افراد نیز توصیه می ‌شود نوشیدنی‌ های سالم را جایگزین کنند.

افرادی که با مشکل ترشح زیاد و یا کم اسید معده مواجه هستند باید با مراجعه به پزشک و درمان دارویی این مشکل را حل کنند و مصرف نوشابه نه تنها تاثیری در این زمینه ندارد، بلکه می ‌تواند عوارضی هم به همراه داشته باشد.

این متخصص تغذیه با اشاره به این که غذاهای چرب دیرهضم هستند، خاطرنشان کرد: پس از مصرف غذاهای چرب اگر نوشابه و یا هر مایع دیگری مصرف شود، موجب رقیق شدن اسیدهای گوارشی می‌ شود و درنتیجه هضم غذا با مشکل مواجه خواهد شد.

مصرف آب، شربت‌ های طبیعی، دوغ و ماءالشعیر به همراه غذا نسبت به نوشابه مضرات کمتری دارد ولی مصرف این مایعات به همراه غذا نیز توصیه نمی ‌شود.

مواد غذایی پس از مصرف در درون معده از نظر دمایی تعدیل می ‌شوند و به دمای مناسب برای هضم می ‌رسند، این در حالی است که مصرف نوشیدنی ‌های سرد به همراه غذا، تعدیل حرارت مواد غذایی را مختل می ‌کند که در نتیجه آن هضم غذا با مشکل مواجه می ‌شود.

 

3- نوشابه خطر سکته را افزایش می ‌دهد

مصرف مداوم و منظم نوشابه، خطر ابتلا به سکته را تا 61 درصد افزایش می ‌دهد. پژوهشگران دانشگاه میامی میلر با تحقیق بر روی بیش از دو هزار و 500 نفر، در صدد یافتن پاسخی برای پرسش مربوط به تاثیر نوشابه بر سلامت انسان پس از 9 سال بودند. در نهایت آنان به این نتیجه رسیدند افرادی که به طور منظم نوشابه مصرف می‌ کنند تا 61 درصد بیشتر از دیگران و کسانی که مصرف به مراتب کمتری دارند، در خطر ابتلا به سکته قرار می ‌گیرند.

 

4- نوشابه ‌های گازدار موجب پوکی استخوان می شوند

دکتر زهرا عبداللهی معاون دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت می گوید: نوشابه ‌ها علاوه بر قند زیاد، دارای املاح فسفات هستند که در جذب کلسیم غذا ایجاد اختلال می ‌کند و نهایتا مصرف مداوم نوشابه ‌های گازدار کمبود کلسیم و به دنبال آن پوکی استخوان را به دنبال دارد. پوکی استخوان موجب شکستگی ‌های خود به خود استخوان می‌ شود.

دکتر سید مرتضی صفوی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در این باره می گوید: اسید فسفریک علاوه بر ایجاد اختلال در گوارش غذا، باعث اسیدی شدن خون می شود که برای جلوگیری از پایین آمدن بیش از حد PH خون(اسیدی شدن) و خنثی سازی آن، بدن از کلسیم ذخیره شده در استخوان ها استفاده می کند.

در واقع اسید فسفریک موجود در نوشابه باعث کنده شدن کلسیم از استخوان ها می شود؛ از سوی دیگر برای جذب کلسیم موجود در غذاها از طریق دستگاه گوارش نیز نیاز به برقراری نوعی تعادل میان میزان کلسیم و فسفر است. وقتی این تعادل بر اثر نوشیدن نوشابه گازدار حاوی اسیدفسفریک به هم می خورد، جذب کلسیم از دستگاه گوارش نیز دچار اختلال می شود. بنابراین بدن از یک سو از کلسیم ذخیره شده در استخوان استفاده می کند و از سوی دیگر به راحتی نمی تواند کلسیم جذب کند، در نتیجه دچار نوعی فقر کلسیم و کاهش تراکم استخوانی و در نهایت پوکی بافت استخوانی خواهد شد. طبق نتایج جدیدترین تحقیقات علمی، افرادی که به میزان زیاد نوشابه مصرف می کنند، احتمال شکستگی استخوان در آن ها 3 تا 4 برابر کسانی است که نوشابه مصرف نمی کنند. به عنوان مثال خانمی که هر روز یک لیوان نوشابه مصرف می کند، 3 برابر بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارد و اگر این زن ورزشکار باشد، میزان این خطر5 برابر افزایش می یابد. به گفته ی دکتر صفوی در حال حاضر سن ابتلا به پوکی استخوان در ایران کاهش یافته و به 35 سال رسیده است.

 

5- نوشابه ‌های گازدار عامل اصلی پوسیدگی دندان ها هستند

دکتر سعید نعمتی، دبیر علمی کنگره دندانپزشکی ترمیمی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد می گوید: یکی از مهم ترین مسائلی که امروزه با آن مواجه هستیم، استفاده ی بی ‌رویه ی نوجوانان و جوانان از نوشابه‌ های گازدار و تنقلات حاوی مواد قندی است که در این سنین با توجه به افزایش فعالیت ‌های بدنی تمایل به مصرف این مواد نیز افزایش یافته و باعث ایجاد صدمات جبران ناپذیری بر بدن و دندان‌ ها می‌ شود.

نوشابه‌های گازدار به دلیل وجود ترکیبات CO2 و تبدیل آن به اسید کربنیک باعث عدم جذب کلسیم مواد غذایی و در نتیجه ایجاد مشکلات اسکلتی و پوکی استخوان می‌ شود و از طرفی حل شدن تدریجی مینای دندان و در نتیجه رنگ گرفتگی سطحی، ایجاد حساسیت، پوسیدگی ‌های ریز روی مینای دندان را به دنبال دارد.

بهترین جایگزینی برای تنقلات و نوشابه های گازدار، انواع مغزها و انواع دوغ می‌ باشد که در گذشته جایگاه خوبی در سبد غذایی ما ایرانیان داشته است و نه تنها فاقد اثرات پوسیدگی دندان ها است بلکه باعث تامین کلسیم مورد نیاز بدن نیز می ‌شود.

 

6- نوشابه موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده می شود

محققان می ‌گویند مصرف نوشابه‌ های قندی بیش از دو بار در هفته می ‌تواند احتمال افزایش به سرطان لوزالمعده را افزایش می ‌دهد. به گزارش روییترز، مطالعه‌ ای بر روی 60 هزار نفر در سنگاپور نشان می دهد که افرادی که بیشتر به جای نوشابه‌ های قندی آب میوه می‌ نوشند کمتر در معرض این سرطان قرار می ‌گیرند.

مارک پریرا از دانشگاه مینسوتا که این مطالعه را رهبری می ‌کرده ‌است می ‌گوید شاید شکر عامل اصلی این امر باشد ولی افرادی که به طور مداوم نوشابه‌ های قندی می‌ نوشند به بیماری ‌های دیگری نیز مبتلا می ‌شوند.

پس از مصرف غذاهای چرب اگر نوشابه و یا هر مایع دیگری مصرف شود،

موجب رقیق شدن اسیدهای گوارشی می‌ شود و درنتیجه هضم غذا با

مشکل مواجه خواهد شد

وی می‌ گوید: "میزان بالای شکر این نوشیدنی‌ ها میزان انسولین را افزایش می‌ دهد و همین امر می ‌تواند سلول ‌های سرطان لوزالمعده را افزایش دهد."

این تیم تحقیقاتی بر روی 60524 مرد و زن سنگاپوری - چینی برای 14 سال مطالعه انجام دادند. در این بین 140 نفر مبتلا به سرطان لوزالمعده شده ‌اند و آن‌ ها که در هفته بیشتر از دو نوشابه ی قندی می ‌نوشند 87 درصد بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان بودند. محققان معتقدند این نتایج قابل تعمیم به ساکنان کشورهای دیگر نیز هست.

 

7- نوشابه موجب افزایش احتمال ابتلا به سنگ های کلیوی

بالا رفتن میزان اسید فسفریک در خون بر عملکرد کلیه ها تاُثیر منفی داشته، از آن جایی که کلیه ها قادر به دفع سریع آن نمی باشند باعث وارد آمدن فشار مضاعف به کلیه ها می شود. همچنین مصرف نوشابه های گاز دار سبب می گردد تا کلسیم از استخوان ها خارج شده و درون خون جریان یابد که این امر به نوبه ی خود موجب رسوب کلسیم اضافی در کلیه ها گردیده که در نهایت منجر به تشکیل سنگ ‌های کلسیمی در کلیه ها می شود.

و در آخر جالب است بدانید محققان ثابت کرده‌ اند که اگر یک تکه ناخن، 72 ساعت در نوشابه ی حاوی اسید فسفریک باقی بماند به طور کامل حل خواهد شد.

غذاها یی که دیابتی ها باید بخورند و غذاهایی که دیابتی ها باید از خوردن آن پرهیز کنند.

 غذاها یی که دیابتی ها باید بخورند و غذاهایی که دیابتی ها باید از خوردن آن پرهیز کنند.

از نقطه نظر سلامت ،خوردن امر بسیار مهمی محسوب می شود. مهمترین نگرانی در کنترل دیابت کنترل میزان قند خون فرد در محدودۀ طبیعی است، به این منظور فرد دیابتی باید از خوردن برخی از غذاها پرهیز کند و برخی دیگر را که برای کنترل دیابت مفید هستند، مصرف کند.

افرد مبتلا به دیابت باید تلاش کنند که در محدودۀ وزن سلامت باقی بمانند و رژیمی را تبعیت کنند که موارد زیر در آن رعایت شده باشد.

٭کم چرب

٭کم قند

٭کم نمک

٭حداقل 5 وعده میوه و سبزی تازه

٭غذاهایی که حاوی کربوهیدرات های نشاسته ای است در آن زیاد باشد نظیر نان وبرنج. بطور کلی غذایی وجود ندارد که دیابتی ها کلاً از خوردن آن منع شده باشند و نیازی به حذف کامل شکر و مواد شیرین نیست . اما افراد مبتلا به دیابت باید سعی کنند که از غذاهایی که دارای مقدار زیادی قند و چربی هستند، بمقدار کم مصرف کنند. بنابراین اگربه دیابت مبتلا هستید شما می توانید یک بار در ماه به خودتان اجازۀ خوردن کیک یا بیسکویت را بدهید.

خوردن چه غذاهایی برای افراد دیابتی مفید است. 

بیماران دیابتی باید مقادیر زیادی میوه و سبزیجات حاوی فیبر زیاد مصرف کنند. مصرف این نوع غذاها نیاز به انسولین  را در بدن کاهش می دهد و دلیلش اینست که این غذاها قند را بتدریج به سلولهای بدن تحویل می دهند. رژیم های حاوی فیبر بالا دارای مقدار کروم بالاتری هستند که این مادۀ معدنی برای درمان دیابت بسیار مفید است. بهمین علت مصرف سبزیجات، پیاز، سیر، زنجبیل، تربچۀ قرمز، اسفناج، کلم برگ، خیار، هویج، گوجه فرنگی، کلم و کدوی سبز برای درمان دیابت بسیار مفید هستند.

ماش  و لوبیای قرمز تازه و موز نرسیدۀ پخته مواردی هستند که خوردن آنها به بیماران دیابتی توصیه می شود.

دانه های شنبلیله که در آب خیس خورده باشد برای بیماران دیابتی مناسب است در مورد میوه ها توصیه می شود که از میوه هایی نظیر میوۀ گوآوا( guava میوه ای از هندوستان که نام دیگر آن زیتون جنوبی است) ، تمشک، انجیر(تازه کم شیرین)، میوۀ کیوی، سیب، مرکبات، آب انار استفاده کنند. بهتر است این میوه ها را بخشی از  وعدۀ صبحانه خود قرار دهید. از آنجائیکه آب میوه دارای فروکتوز (قند میوه) بیشتری است، باعث می شود قندخون شما سریعتر افزایش یابد. بنابراین بهتراست افراد دیابتی آب میوه را همراه با وعدۀ اصلی غذایشان مصرف کنند و بیش از یک لیوان کوچک در روز آب میوه ننوشند.

چند توصیۀ مهم

٭ اگر می خواهید مادۀ شیرینی بخورید به جای شکر ازخرما یا عسل ( به مقدار خیلی جزئی) استفاده کنید.

٭ از برنج قهوه ای به جای برنج سفید استفاده کنید چنانچه از دانه های جوانه زده استفاده می کنید مجاز بخوردن مقدار کمی از آن هستید.

٭روغنهایی نظیر روغن زیتون و روغن بادام زمینی برای افراد دیابتی مفید است، اما باز هم به مقدار مجاز توصیه شدۀ آن توجه کنید.

٭مقدار زیادی آب بنوشید (روزانه 8 تا 10 لیوان).

٭یک بار در هفته ماهی یا غذاهای دریای برای تأمین اسیدهای چرب امگا 3 مصرف کنید.

ادویه هایی نظیر فلفل سیاه، فلفل تند قرمز، خردل و مواد گیاهی و ادویۀ خوراکی را در غذاهایتان استفاده کنید.

سبزیجات خام را به مقدار زیاد مصرف کنید مصرف سبزیجات پخته باعث افزایش سریع قندخون می گردد.

لبنیات بدون چربی مصرف کنید مثل شیر بدون چربی، ماست و پنیر بدون چربی، ماست ساده و از خوردن پنیرها لور (    Cottage cheese) بپرهیزید زیرا مقدار زیادی کربوهیدرات دارد.

برخی از گیاهان و سبزیجات بصورت گیاهان دارویی برای افراد دیابتی تجویز می شود نظیر هندوانۀ ابوجهل Bitter melon و کدوی تلخ Bitter Groud که حتماً باید با مشورت پزشک معالج خود از این گونه داروهای گیاهی استفاده کنید.

چه نوع غذاهایی را نباید افراد دیابتی مصرف کنند؟

٭افراد دیابتی باید گلاً از غذاهای فرآوری شده، شکر سفید، آرد سفید، غذاهایی که محتوی تغذیه ای پائینی دارند(Junk food مثل پفک و...) صرفنظر کنند. از خوردن شیرینجات،گلوگز، قندمیوه(فروکتوز)، کیک، بستنی، شکلات، نوشابه های غیر الکلی ،خامه و غذاهای سرخ شده بپرهیزند.

٭از خوردن هر غذایی که مادۀ نگهدارنده یا مقدار زیادی نمک دارد، بپرهیزند.

٭از مصرف سیگار و نوشیدنی الکلی بپرهیزند.

٭از امتحان کردن بستنی ،شکلات و سایر موادی که بروی آنها نوشته شده است بدون شکر بپرهیزند.

٭غذاهایی که از آردسفید، آرد جو،آرد ذرت، برنج سفید تهیه شده اند و از نان ،شیرینی،کیک، بیسکویت و پای میوه جات بپرهیزند.

٭از خوردن زیاد سبزیجات نشاسته ای نظیر سیب زمینی، چغندر، هویج و نخود و لوبیا بپرهیزند.

٭از محصولات لبنی تغلیظ شده مثل ماست چکیده ،پنیر لور و کشک استفاده نکنید.

٭میوه هایی نظیر موز، انبه، انگور، توت فرنگی، کرمهای میوه و خرما بپرهیزید.

٭از خوردن غذاهای بسته بندی شده نظیر فست فودها، چیپس، غذاهای آمادۀ طبخ ،غذاهای اسنک بپرهیزید.

٭از خوردن آب میوه ها به علت داشتن مقدار زیادتری کربوهیدرات نسبت به میوه های تازه بپرهیزید و از طرف دیگر آب میوه به علت نداشتن فیبرهای غذایی ارزش کمتری نسبت به میوۀ تازه دارد.

چند توصیۀ ضروری درمورد خوردن شام در بیرون از منزل:

٭ از سفارش غذاهایی که کلمۀ مگ، بزرگ، دوبل، جاینت،کومبو، چامبو پسوند آنها است، صرفنظر کنید چون حجم بیشتری دارند و کالری بیشتری به بدن شما می رسانند.

 ٭ غذاهایی که بصورت کباب شده یا بخارپز طبخ شده اند را سفارش دهید.

٭به جای نوشیدنیهایی نظیر کولا یا آب میوه های مصنوعی یا چای سرد یا نوشیدنیهای داری شکر از آّب یا نوشیدنیهایی بدون کالری سفارش دهید.

٭از سس های سالاد نظیر مایونز بپرهیزید بجای آن سالاد خود را با فلفل ، گوجه و پیاز طعم دار کنید.

٭از سس های چرب یا غذاهای حاوی پودر سوخاری و سیب زمینی سفارش ندهید.

٭یک یا دو قاچ پیتزای نازک با سبزیجات اضافه تر سفارش دهید از سفارش پنیر بیشتر بپرهیزید زیرا به شما کالری ،چربی و سدیم بیشتری می دهد.

٭همیشه برای دسر از یک کاسۀ کوچک ماست سادۀ بدون چربی استفاده کنید یا یک ظرف کوچک سالاد میوۀ تازه سفارش دهید.

٭همیشه مقدار غذایی را که سفارش می دهید بر اساس مقدار مجازی که می توانید بخورید (portionsize) منطبق کنید مثلاً درمورد ساندویج نصف یک ساندویج بزرگ را بخورید. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید